15 sierpnia 2024 r. to data, do której wszystkie podmioty, w których przebywają dzieci mają obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich.
Obowiązek ten został wprowadzony ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw.
Obowiązek wprowadzenia standardów mają:
1. organ zarządzający jednostką systemu oświaty (o której mowa w Prawie oświatowym – będzie to np. szkoła, przedszkole), oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
2. organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich;
3. podmioty świadczące usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego, w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony małoletnich.
Czym są standardy ochrony małoletnich
Opracowane na piśmie standardy mają być dostosowane do charakteru i rodzaju placówki lub działalności oraz określać w szczególności:
- zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
- zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
- procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskiej Karty”;
- zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
- zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
- zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
- osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
- sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.
Dodatkowe wymogi stawiane są również podmiotom świadczącym usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego. Ich standardy zawierać muszą:
- Zasady zapewniające bezpieczne relacje między personelem podmiotu a małoletnim, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich.
- Zasady i procedury identyfikacji małoletniego przebywającego w obiekcie hotelarskim i jego relacji w stosunku do osoby dorosłej, z którą przebywa w tym obiekcie.
- Zasady i procedury reagowania w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że dobro małoletniego znajdującego się na terenie obiektu hotelarskiego lub korzystającego z usług turystycznych jest zagrożone.
- Procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadomienie sądu opiekuńczego.
- Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu podmiotu do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności.
W standardach uwzględnia się sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Muszą one być też zrozumiałe przez osoby małoletnie.
Placówki edukacyjne mają obowiązek co najmniej raz na dwa lata dokonywać oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami. Wnioski z przeprowadzonej oceny należy pisemnie udokumentować.
Wszystkie szkoły czy przedszkola muszą też udostępnić standardy na swojej stronie internetowej oraz wywiesić w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich.
Wersja skrócona ma zawierać informacje istotne dla dzieci i młodzieży.
Sankcje
Za niewdrożenie standardów ochrony małoletnich ustawa przewiduje sankcje. Za brak wprowadzenia standardów w terminie na organizacje może zostać nałożona kara grzywny w wysokości do 250 zł. W razie ponownego stwierdzenia niewykonania obowiązku, kara grzywny będzie nie niż 1000 zł.
Rejestr karny i oświadczenia
Zgodnie z "ustawą Kamilka" od 15 lutego 2024 r. zmianie ulegają m.in. przepisy dotyczące obowiązku przedstawiania przyszłemu pracodawcy zaświadczeń o niekaralności za określone typy przestępstw (w tym przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności).
Ustawa już wcześniej wprowadziła konieczność sprawdzenia osób w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym. Od 15 lutego 2024 roku dodatkowo pojawia się obowiązek otrzymania informacji z Krajowego Rejestru Karnego od wszystkich nowych osób, niezależnie od formy współpracy.
Obywatele innych państw niż Rzeczpospolita Polska, przedkładają zaświadczenie ze swojego państwa. Dodatkowo zainteresowany składa oświadczenie o państwie lub państwach, w których zamieszkiwał w ostatnich 20 latach i przedkłada zaświadczenia z rejestrów karnych z tych państw.
Jeśli dane państwo nie prowadzi takiego rejestru, wówczas nowa osoba przedkłada oświadczenie (pod odpowiedzialnością karną), że:
- nie była prawomocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz
- nie wydano wobec niej innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściła się takich czynów zabronionych, oraz
- nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
Dwa oświadczenia (o miejscach zamieszkania oraz o nie skazaniu prawomocnym) powinny zawierać dopisek “Jestem świadoma/świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Pod tym oświadczeniem osoba zainteresowana musi złożyć swój podpis.
Kary przewidziane są także za niedopełnienie obowiązku weryfikacji zatrudnionej osoby.
Za niesprawdzenie personelu w Rejestrze grozi kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1000 zł i 10 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości.
Za świadome dopuszczenie do pracy osoby umieszczonej w Rejestrze lub karnym – kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie mniejszej niż 1000 zł.
Za świadome dopuszczenie do pracy z zakazem zajmowania stanowisk, podejmowania działalności, wykonywania określonych zawodów – kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, 30 000 zł na rzecz Funduszu Sprawiedliwości.
Na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości można znaleźć najczęściej zadawane dotyczące wprowadzenia standardów. Link do strony:
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/standardy-ochrony-maloletnich---wytyczne
Zachęcamy również do odwiedzenia strony Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę: https://standardy.fdds.pl/standardy-w-dzialaniu/organizacje, na której zostały zamieszczone materiały jak wprowadzić standardy w różnych organizacjach, w tym webinary.